Mərakeşin Azərbaycandakı səfirliyi ölkənin cənub əyalətləri üçün Yeni İnkişaf Modeli və gələcəkdə proqnozlaşdırılan nəticələri ilə bağlı press-reliz yayıb.
Axar az sözügedən məlumatları təqdim edir:
1. Mərakeşdə iqtisadi sektor vasitəsilə insan hüquqlarının müdafiəsi və təşviqi
Cənub əyalətlərinə həsr olunmuş İnkişaf Modelinin yaradılmasından 7 il sonra Mərakeş indi unikal, əhatəli və davamlı regional strategiyanın bəhrələrindən istifadə edir.
2015-ci ildə istifadəyə verilmiş Mərakeşin Cənub Əyalətləri üçün Yeni İnkişaf Modeli (MCƏYİM) regional proqramların və siyasətin inkişafının bütün mərhələlərində təmsil olunan tərəflərin və yerli əhalinin iştirak prinsipi əsasında hazırlanmışdır.
Milli və yerli çoxtərəfli məsləhətləşmələr MCƏYİM konsepsiyasına gətirib çıxardı. Əslində, bu strategiya Cənubi Mərakeşin üç bölgəsinin sakinlərinə bölgənin iqtisadi və sosial inkişafını təmin etməyə imkan verir.
Bununla əlaqədar olaraq, Mərakeş Krallığı Modelə 8,8 milyard ABŞ dolları məbləğində büdcə zərfi ayırıb. Bu zərf 120.000 iş yerinin yaradılmasını nəzərdə tutan 600-dən çox layihəni maliyyələşdirməklə regionu yaxşılaşdırmaq məqsədi daşıyır.
Tətbiq edildikdən yeddi il sonra Cənub Əyalətləri üçün Yeni İnkişaf Modeli təsirli nəticələr və bir layihədə diqqətəlayiq tamamlanma sürəti göstərdi.
Bu günə olan məlumata görə, İnkişaf Modelinə daxil edilmiş layihələrin 70%-i tamamlanıb. Qısa müddət ərzində əldə edilən bu müstəsna göstərici infrastruktur (yollar, limanlar və hava limanları), səhiyyə, təlim, sənaye, kənd təsərrüfatı, bərpa olunan enerji, turizm, mədənçıxarma, dəniz balıqçılıq və ya digər sosial sahələrdə də daxil olmaqla, çoxlu sayda investisiya layihələrini əhatə edir.
Buraya Mərakeşin cənub bölgələrini Afrikaya doğru iqtisadi qütbə çevirmək üçün nəzərdə tutulmuş, milli, regional və kontinental inkişafda mühüm rol oynayan iri infrastruktur layihələri daxildir. Bu irimiqyaslı layihələrə Tiznit və Daxla şəhərlərini birləşdirən 1055 km-lik sürətli magistral daxildir və dəyəri 990 milyon dollardır və Tan Tanı Laayoune ilə birləşdirən 220 km-lik hissənin 80%-i tamamlanıb.
İnkişaf Modeli çərçivəsində investisiyaların qoyulduğu digər sektor isə səhiyyədir. Cənub əyalətlərində 48 kənd ambulatoriyası, 55 kənd sağlamlıq mərkəzi, 49 şəhər sağlamlıq mərkəzi və 954 çarpayı 10 xəstəxana var ki, bu da milli imkanların 3,7%-ni təşkil edir.
Laayounedə bu infrastrukturlar 60 milyon dollar büdcəli və 500 çarpayılıq bir universitet xəstəxanasının, həmçinin 35 milyon dollarlıq tibb və əczaçılıq fakültəsinin inşası ilə gücləndiriləcək.
İnfrastruktur və xidmət sahələrinə bu investisiyaların həyata keçirilməsi müvafiq inkişaf göstəricilərinin monitorinqi ilə müşayiət olunub. Bu, xüsusilə əmək bazarında müsbət irəliləyişlər nümayiş etdirmişdir.
2. Mərakeş vətəndaş cəmiyyəti insan hüquqlarının qorunmasında və təşviqində fəal rol oynayır
Mərakeşin cənub əyalətlərində bu gün 7997 assosiasiya vətəndaş və siyasi hüquqlar sahəsində fəaliyyət göstərir. Bundan əlavə, onlar həm də əsas hüquq və azadlıqları qoruyurlar.
2022-ci ilin iyun ayına qədər Mərakeşdə ictimai həyatın bütün sahələrində, eləcə də iqtisadi, sosial və mədəni sahələrdə fəaliyyət göstərən təxminən 248,179 assosiasiya var idi. Bu, təxminən 209,657 assosiasiyaya malik olan 2020-ci illə müqayisədə 18,37% artım deməkdir.
Vətəndaş cəmiyyəti Krallığın hər bir bölgəsində mövcuddur. Xüsusilə ölkənin cənub əyalətlərində assosiativ şəbəkələr öz sıxlığı və fəaliyyət sahələrinin çoxluğu (iqtisadi inkişaf, sosial-mədəni, xeyriyyəçilik, insan hüquqları, idman və s.) ilə xarakterizə olunur.
Bu yaxınlarda Mərakeşin Qadınlara qarşı ayrı-seçkiliyin aradan qaldırılması üzrə Komitəyə (QQAAQK) 5-ci və 6-cı birləşmiş hesabatlarının təqdimatı zamanı oldu, hesabatın sonunda ölkə qadın hüquqları sahəsində əldə etdiyi irəliləyişlərə görə təbrik edildi.
3. Mərakeşin Yeni İnkişaf Strategiyası
Mərakeşin cənub bölgələrinin sosial-iqtisadi inkişafı bütövlükdə Krallığın inkişafı ilə əsaslı şəkildə bağlıdır.
Beləliklə, bir sıra sosial-iqtisadi göstəricilər bu əyalətlərdə Krallığın qalan hissəsinə nisbətən daha yaxşı performans göstərir, xüsusən adambaşına düşən ÜDM (ümummilli orta göstəricidən 50% yüksək) və ya yoxsulluq səviyyəsi (ölkə səviyyəsindən üç dəfəyə qədər aşağıdır, təkcə cənub əyalətlərində birbaşa milli dövlət yardımının 50%-dən çoxunun yerləşdirilməsi nəticəsində).
Cənub Əyalətləri üçün Yeni İnkişaf Modelinin 8,8 milyard dollarlıq (85 milyard dirhəm), yəni Mərakeşin ÜDM-nin təxminən 10%-ni təşkil edən əhəmiyyətli büdcəsi var və 700-dən çox layihənin yekunlaşması ilə nəticələnib.
2021-ci il büdcə qanunu, Tibb fakültəsinin Laayoune şəhərindəki Tədris Xəstəxanası (CHU) və ya şəhərdəki İş və Bacarıqlar Şəhəri (CMC) kimi çoxsaylı irimiqyaslı layihələri birləşdirərək iddialı Marşal Planına bənzədilə bilən Cənub Əyalətləri üçün İnkişaf Proqramının aktuallığını bir daha təsdiqlədi.
Əlverişli iqtisadi struktur 340 milyon dollar (3,4 milyard dirhəm) məbləğində xüsusi büdcə ilə dəstəklənən sürətli urbanizasiyaya imkan vermi.
4. Mərakeşin cənub bölgələrində enerji sektorunun inkişafı
Mərakeş cənubi əyalətlərində enerji portfelinin genişləndirilməsinə böyük səylər sərf edir. 1975-ci ildə elektrik enerjisi gücü 7 meqavattı keçmədiyi halda, hazırda 1700 MVt-dan artıqdır ki, bunun da 1300 MVt-dan çoxu bərpa olunan enerji mənbələrindən əldə edilir.
Mərakeşin cənub əyalətlərinə investisiyalar əhəmiyyətli olmuşdur. 1975-ci ildə ana vətənə qayıtdıqdan sonra Mərakeş Saharasının üç bölgəsində su, elektrik enerjisi və mayelərin təmizlənməsi sektorlarına 3 milyard dollardan çox investisiya qoyulmuşdur.
Bu sahədə görülən səylər sayəsində bu əyalətlər hazırda 760,64 MVt külək enerjisindən ümumi əməliyyat gücünə malikdir, yəni Mərakeşdə külək enerjisində ümumi quraşdırılmış gücünün (1430 MVt) 53,2%-i, 1153,5 MVt gücü isə tikilmə prosesindədir, yəni Mərakeşdə külək enerjisində işlənməkdə olan ümumi gücün 54,8%-i (2104 MVt).
5. Mərakeşin cənub əyalətlərində sosial-iqtisadi inkişaf
Mərakeşin Sahara əyalətləri bir nömrəli yerli investor və işəgötürən olan Mərakeş Krallığının bu regionların əhalisinin rifahı və inkişafı üçün daimi öhdəliyinin diqqət mərkəzindədir.
Yoxsulluğa qarşı mübarizə, sağlamlıq hüququ, təhsil hüququ və sağlam ətraf mühit hüququ Mərakeşin effektiv şəkildə iştirak etdiyi sektorlardır. Məsələn, təhsilin ümumiləşdirilməsi istiqamətində görülən səylər cənub əyalətlərində 6-22 yaş qrupu arasında ümumi qəbul nisbətini 2004-cü ildəki 67,4%-dən 2014-cü ildə 81,8%-ə yüksəltməyə imkan verib. Həmin dövrdə bu göstərici ölkə səviyyəsində 56,1%-dən 74,9%-ə yüksəlib.
Mərakeşin cənubi əyalətlərində 4 ali təhsil müəssisəsi (Polidisiplinar fakültə, Tibb fakültəsi, Ali Texnologiya İnstitutu və Milli Biznes və İdarəetmə Məktəbi) var ki, burada 10.000-dən çox tələbə mühəndislik, idarəetmə və səhra və dənizçilik peşələri, aqrobiologiya mühəndisliyi, bərpa olunan enerji və elektrik texnikası kimi fənlər üzrə təhsil alır. Cənub əyalətlərdəki ali təhsil müəssisələrinə beynəlxalq tələbələrin qəbulu 2021-2022-ci tədris ilində başlayıb, 11 Afrika ölkəsindən 91 tələbə qəbul edilib.
Bu regionların inkişafı həm endogen inkişaf, həm də xarici investisiya tələb edir. Cənub əyalətlərini iqtisadi mərkəzlər və davamlı və inklüziv inkişaf üçün sığınacaq etmək səyləri daim nümayiş etdirilir. Öz növbəsində, Mərakeşin Dakhla şəhəri aşağıdakılara ev sahibliyi etmişdir: 21 və 22 iyun 2022-ci il tarixlərində Mərakeş-İspaniya Biznes Forumu; 8 və 9 mart 2022-ci il tarixlərində Mərakeş-Amerika İnvestisiya Forumu; və 23-25 oktyabr 2019-cu il tarixlərində Mərakeş-Fransa Biznes Forumu.
Bu forumların məqsədi iqtisadi əlaqələri möhkəmləndirmək, regionun iqtisadiyyatını təşviq etmək, onun potensialını və investisiya imkanlarını beynəlxalq iş adamlarına tanıtmaqdır.
İnvestisiyaların sosial mahiyyəti “təbii ehtiyatların istismarı” ilə bağlı hər hansı ittihamın qarşısını alır və təminat vədindən kənarda, bütün Krallıqda, o cümlədən onun cənub əyalətlərində dövlətin paylayıcı təbiətinin maddi reallığını təşkil edir.