Bu gün TRACECA Hökumətlərarası Komissiyanın (HK) 21 oktyabr
2021-ci il tarixli iclasında qəbul edilən sənədlərin praktiki
icrası üzərində işləyir.
Bu barədə AzerTimes-a
müsahibəsində TRACECA HK-nın Daimi Katibliyinin baş katibi Asset
Asavbayev deyib.
Onun sözlərinə görə, iclas zamanı TRACECA-nın Əsas Çoxtərəfli
Sazişində iştirak edən ölkələrin gələcək fəaliyyət konsepsiyasını
müəyyən edən sənədlər qəbul edilib.
“Məsələn, Rəqəmsallaşma Konsepsiyasının bir hissəsi olaraq biz
TRACECA rəqəmsal ekosisteminin yaradılması üçün texniki tapşırıqlar
hazırlayırıq. TRACECA ölkələrində rəqəmsallaşmanın səviyyəsi, o
cümlədən rəqəmsallaşmanın istiqaməti fərqlidir. Məsələn, bəzi
ölkələrdə bir nəqliyyat növünə üstünlük verilirsə, başqa bir ölkədə
digər nəqliyyat növünə üstünlük verilir, və buna uyğun olaraq,
beynəlxalq daşımalardan danışsaq, qonşu ölkə analoji işləri
görmədikdə, bizə əlavə vaxt və ya xərc tələb olunacaq və
rəqəmsallaşmadan dərhal effekt əldə etmək çox çətin olacaq. Bununla
əlaqədar, TRACECA-nın Əsas Çoxtərəfli Sazişində iştirak edən bütün
maraqlanan ölkələri, digər orqanlarına da nəzarət edən daşıyıcıları
birləşdirəcək vahid bir platformanın yaradılması planlaşdırılır. Bu
sistem sürücülər üçün bütün səyahət boyu onlayn işləyə bilmələri
üçün müvafiq proqramların yaradılmasını nəzərdə tutur. Biz
rəqəmsallaşma yolu ilə xidmət səviyyəsini, xidmətin keyfiyyətini və
müvafiq olaraq dəhlizimizin rəqabət qabiliyyətini artırmaq
istəyirik. Biz başa düşürük ki, bizim dəhlizimiz çox çətindir, ona
görə ki, bir sıra ölkələrin sərhədlərini keçmək və müxtəlif
nəqliyyat növlərindən istifadə etmək lazımdır. Bu rəqəmsal
ekosistemin yaradılması məsələsi məhz Avropa-Qafqaz-Asiya marşrutu
üzrə bütün marşrut üzrə sərhəd keçidinin asanlaşdırılmasına
yönəlib. Bundan əlavə, rəqəmsal sənədlərin tanınması üçün ölkələr
məlumat mübadiləsi apara biləcəkləri universal vahid platformaya
inteqrasiya etməli və ya ondan istifadə etməlidirlər”, – deyə
A.Asavbayev bildirib.
Pandemiya dövründə elektron TIR-dan istifadə ilə bağlı
Azərbaycan, Türkiyə və İranın təcrübəsi qabaqçıl olub və pandemiya
göstərdi ki, sənədlərin elektron formada keçirilməsini təmin etmək
üçün rəqəmsallaşma məsələsini sürətləndirmək lazımdır:
“Elektron TIR tətbiqinin sınaqdan keçirilməsi dünyada ilk dəfə
TRACECA ölkələri tərəfindən həyata keçirilmişdir. TRACECA
ölkələrimiz (Azərbaycan, Türkiyə və İran) bu alətin tətbiq oluna
biləcəyini və nəqliyyatda tətbiq edilməli olduğunu göstərdi. Bu gün
Qazaxıstan, Özbəkistan, Tacikistan artıq bu sənədə qoşulub.
Pandemiya dövründə Daimi Katiblik gələcəkdə işimizi tənzimləyən və
əlaqələndirəcək konseptual və sistemli sənədlərin qəbuluna
diqqətini yönəldib. Bundan əlavə, hökumətlərarası komissiya
rəqəmsallaşdırma və konteynerləşdirmə konsepsiyalarını, habelə
sərhəd-keçid məsələləri ilə bağlı tövsiyələr sənədini qəbul edib.
Biz 2022-2026-cı illər üçün fəaliyyət planı qəbul edərək özümüzü
qruplaşdıra bildik, burada bütün nəqliyyat növləri üzrə görəcəyimiz
bütün tədbirləri sistemləşdirdik. Təbii ki, burada sənədlərin
qəbulunda ölkələrin fəallığı və cəlb olunması əsas prinsipdir.
Ölkələrin bu tövsiyələrə əməl etməsi, tədbirlərin həyata
keçirilməsi, əlbəttə ki, bizim işimizin fundamental hissəsidir”, –
deyə baş katib əlavə edib.
O, həmçinin bildirib ki, üzən gəmilərin sayını artırmaq və
konteynerləşdirməyə diqqət yetirmək lazımdır:
“Konteynerlərlə bağlı problemləri həll etməliyik.
Konteynerləşdirmə konsepsiyamız bu problemlərin sistemli və
əlaqələndirilmiş şəkildə həllinə yönəlib. Biz həmçinin Xəzər
dənizində daha aşağı tariflərlə istismar edilməli olan gəmi
konsepsiyasını təqdim etməyi planlaşdırırıq. Qeyd edim ki, bu gün
Qazaxıstanla Azərbaycan, eləcə də Türkmənistanla Azərbaycan
arasında bərə əlaqəsi yaradılıb. TRACECA (Azərbaycan – Qazaxıstan)
kontekstində bərə daşımaları daha ucuz və rəqabətədavamlı olmalıdır
və bunun üçün biz ciddi araşdırmalar aparırıq. Onların nəticələrinə
əsasən, biz Xəzər dənizində istismar edilməli, böyük tutumlu və
daha aşağı tariflərlə daşımaları həyata keçirməli olan gəmilərin
konstruksiyalarının konseptual layihəsini təqdim etmək
niyyətindəyik”, – deyə TRACECA-nın baş katibi bildirib.
O xatırladıb ki, 2021-ci il oktyabrın 21-də TRACECA HK-nın
iclasında qəbul edilən “COVID-19 pandemiyası zamanı daşıma
şərtlərinin uyğunluğu” adlı sənəd yüklərin fasiləsiz daşınmasına
imkan verib.
O, həmçinin bildirib ki, son geosiyasi hadisələrlə əlaqədar
TRASEKA dəhlizinə (Avropa-Qafqaz-Asiya) maraq hər gün daha da
artır:
“Qeyd etmək lazımdır ki, çatdırılma qiyməti fərqli olacağından
hər növ yük bu dəhlizə yönləndirilə bilməyəcək. Təbii ki, bir
nəqliyyat növü olanda və tranzit ölkələr az olanda tariflər daha
münasib olacaq. TRACECA dəhlizi müxtəlif nəqliyyat növlərini
nəzərdə tutduğuna görə, yükdaşımaların dəyəri daha bahadır.
Dəhlizimizin reallaşmamış potensialını da nəzərə almaq
lazımdır.Əsas Çoxtərəfli Sazişində iştirak edən ölkələr öz
infrastrukturlarına böyük sərmayələr qoyublar. Qeyd etmək istərdim
ki, TRACECA həm də iştirakçı ölkələrin infrastrukturuna sərmayə
qoyub. Belə ki, məsələn, TRACECA proqramı çərçivəsində Azərbaycana
13,7 milyon avroya yaxın vəsait ayrılıb. Bu vəsait Bakı limanının
infrastrukturunun, dəmir yollarının yenilənməsi, vaqonların
alınması, Gürcüstanla sərhəddə körpünün yenidən qurulması üçün
ayrılıb. Bundan əlavə, Qazaxıstanın bərə kompleksləri üçün vəsait
ayrılıb, o cümlədən Gürcüstana və bir sıra digər ölkələrə ayrılıb.
Beləliklə, TRACECA dəhlizinin marşrutları bu gün formalaşıb,
onların müvafiq infrastrukturu, səlahiyyətləri, burada işləyən
operatorları var. Məsələn, Azərbaycanda hazırda mövcud olan
infrastruktur mövcud yükdaşıma həcmini iki dəfə artırmağa imkan
verir. Bunun üçün nəqliyyat operatorları arasında koordinasiya və
inteqrasiya tələb olunur”, – deyə A.Asavbayev qeyd edib.
O, Zəngəzur dəhlizinin TRACECA (Avropa-Qafqaz-Asiya) marşrutuna
daxil edilməsinin mümkünlüyündən danışaraq, bu məsələlərin bütün
zəruri prosedurların keçməsini nəzərdə tutan HK-nin səlahiyyətində
olduğunu bildirib.