Matenadaran və ya Mesrop Maştots adına İrəvan Əlyazmalar və Sənədlərin Qorunma və Tədris Mərkəzində Azərbaycanla bağlı düz 8 minə yaxın sənəd, əlyazma, nadir kitab, xəritə, xalça, əşya, kitabə və digər bu ölkədən aparılan sərvət saxlanılır. 2014-cü ildə isə Amerikada bir iş adamı Bakıdan alınan Şəki-Şirvan xalçaçılıq məktəbinə aid olan 3 əsrlik xalçanı satışa çıxarmış, Amerika erməniləri tərəfindən 100 min dollardan çox qiymətə alınaraq Matendaranda hədiyyə edilmişdir.
AzerTimes xəbər verir ki, bu sözləri tarixçi alim, dosent Zaur Əliyev qeyd edib.
O bildirib ki, şəkildə gördüyünüz kitan (aşağıda təqdim edilir – red.) 1939-cu ildə İrəvanda çap edilib:
“Kitab Matendaranda işləyən bir qrup şəxs tərəfindən Torosyan adlı alimin redaktəsi ilə hazırlanıb. Sonradan bu kitab satışdan və bütün kitabxanalardan yığışdırılıb.
Amma Gürcüstanda arxivdə o zaman bunun surətini saxlaya biliblər. Bu kitabın surətini tam əldə etmişəm. Çox maraqlı faktlar və məlumatlar var. İlk olaraq Azərbaycan tarixi və türk dili ilə bağlı faktları ermənilər özləri kitabda bu cür etiraf ediblər:
“Matendaranda Azərbaycan ədəbiyyatı və tarixinə aid qiymətli tarixi sənədlər saxlanılır. Keçən il Matendaranda Alban əlifbası tapılmışdır. Onu ilk dəfə Marra adına Universitetin professoru Şanidze və dosent Abuladze aşkar edib, dərc ediblər. Bu əlifba Azərbaycan tarixi və ədəbiyyatı üçün misilsiz əhəmiyyət daşıyır. Bu yeni əlyazmalar, bizə çatan və hər addımda rastımıza çıxan faktlar sübut edir ki, Azərbaycan xalqı Cənubi Qafqazın mədəni dəyərlərinin yaradılmasında aktiv iştirakçı olubdur.
Matendaranda Azərbaycan tarixinə aid çox qiymətli yazılar var. Türk dilində yazılan şeirlər və əlyazmalar Azərbaycan tarixinə aiddir, heç biri öyrənilməyib”.
Bu, qısa tərcümədir və orijinalı sənəddə rus dilində oxuya bilərsiz. Bu fakt göstərir ki, erməni alimləri Matendaranda saxlanılan Alban əlifbasının Azərbaycana aid olduqlarını təsdiq edirlər və onun türk dilində olmasını da sübut edirlər. Bu gün dünyaya erməni əlifbası kimi göstərilən Alban əlifbası əslində saxtadır və əsl Alban əlifbası türk dilində hazırda Matendaranda gizli qutularda saxlanılır və üzə çıxarılmır”.