Xəbər - Humay Ağacanova -Trend:
Xəstə reanimasiyada olduğu zaman mütləq planlı intübə olunmalıdır. Planlı intübə olmadığı zaman xəstədə oyanıqlıq ola bilər bu da dişlərdə sınma, dildə yaralanma və bir çox problemlərə gətirib çıxara bilər.
Əməliyyat otağında hazırlıq mərhələləri ilə balı AzerTimes həkim-anestezioloq Cavid Paşayevin müsahibəsini təqdim edir
Əməliyyat otağında hazırlıq mərhələləri hansılardır?
Xəstələr əməliyyat otağına gəldikdə anestezioloq tərəfindən qarşılanır və əməliyyat qrupu tərəfindən əməliyyat masasına aparılır. Anestezioloq təzyiq ölçən cihazı, ürək monitorunun elektrodlarını və nəbz oksimetrinin (qanda oksigeni ölçən) barmaq ucu kabelini xəstəyə qoşur. Bu cihazlar əməliyyatlar zamanı xəstənin həyati funksiyalarını yaxından izləməyə imkan verir. Lazım gələrsə, anesteziya başlamazdan 3-5 dəqiqə əvvəl oksigen maska ilə oksigen də verilə bilər. Bundan sonra ağrıları azaldacaq anesteziya adlanan xüsusi bir yuxu vəziyyəti yaradacaq və xəstəyə əzələ boşalmasını təmin edəcək dərmanlar verir. Xəstə “yatdıqdan” sonra nəfəs borusuna yerləşdirilən boru vasitəsilə oksigenlə qarışmış anestezik qazlar verilir. Bu qazlar verildikcə anesteziya davam edir, dayandırıldıqdan qısa bir müddət sonra anesteziya bitir və xəstə oyanır. Bu müddət ərzində anestezioloq mütəmadi olaraq xəstənin başındadır və əməliyyatın gedişi ilə əlaqədar lazımi müalicələri həyata keçirir.
Niyə əməliyyata ac gəlmək lazımdır?
Anesteziya alacaq xəstəyə son 4-6 saatda qida və maye qəbulu tövsiyə edilmir. Bu qadağanın məqsədi tamamilə xəstənin sağlamlığını qorumaq üçündür. Əməliyyat zamanı mədə dolu olarsa qida qalıqları və ya mayenin mədədən geri nəfəs borusuna qayıtması və qusma halı baş verə bilər. Bu çox təhlükəlidir və xəstənin tənəffüs yollarını bağlaya və ya qıcıqlandıra bilər. Dolaylı olaraq, əməliyyat zamanı ölümə qədər ciddi təhlükələrə səbəb ola bilər. Təcili və təxirəsalınmaz əməliyyatlar zamanı xəstənin qida qəbul etməsindən asılı olmayaraq əməliyyata götürülür və sürətli intübə olunur.
Əməliyyatdan sonra ürəkbulanma və qusmaya səbəb nədir?
Ümumiyyətlə cərrahiyyə əməliyyatı keçirmiş bəzi pasiyentlərimiz, xüsusən də ümumi anesteziya almış xəstələr ağrı və ürək bulanması oyandıqdan sonra ilk xatırladıqları şeydir. Bulantının inkişaf etmiş forması ara-sıra qusma ilə davam edir. Bu hiss insanda xoşagəlməz halla yaddaşda yer alır. Təəssüf ki, bəzi xəstələrimiz elmi bir izahı olmayan bir yanaşma ilə qusmalarını “çıxarılmış narkoz” kimi təsvir edirlər! Bu xoşagəlməz hadisə cərrahi və anesteziya tətbiqlərində gözlənilə bilən arzuolunmaz bir vəziyyətdir.
Cərrahi əməliyyatlardan sonra, xüsusən də ümumi anesteziya tətbiq edildikdən sonra müşahidə olunan ürəkbulanma və qusma ümumi problemlərdən biridir. Bu şikayətlər ümumiyyətlə əməliyyatdan sonrakı erkən dövrdə müşahidə olunur.
Əvvəllər ümumi anesteziya altında aparılan cərrahi əməliyyatların 80%-də müşahidə edildiyi halda, bizim dövrümüzdə bu tezlik 30%-ə qədər azalır. Bununla belə, ciddi davamlı hallar təxminən 0,1% təşkil edir.
Bəzi cərrahi xəstələrdə ürəkbulanma və qusma da əməliyyatdan sonra narahatlıq və problemlər yarada bilər. Göz cərrahiyyəsində qanaxma, plastik əməliyyatda çapıqlar, gərginliklə kəllədaxili təzyiqin artması və neyrocərrahiyyə əməliyyatlarında ciddi problemlər yarana bilər.
Bunların xaricində problemin davam etməsi, xəstənin erkən evə yazılmaması kimi vaxt itkisinə səbəb ola bilər.
Əməliyyatdan neçə saat sonra südverən analar əmizdirməyə davam edə bilərlər?
Bu gün istifadə edilən anestezik dərmanlar orqanizmə sürətli təsir göstərir və bədəndən sürətlə təmizlənir. Anesteziya tətbiq edildikdən sonra ana südündə aşkar edilən anestezik maddənin miqdarı cüzi bir səviyyədədir və körpənin sağlamlığına təsir edə biləcək səviyyələrdən xeyli aşağıdır. Buna görə də mütəxəssislər, anesteziyadan sonra analara körpələrini əmizdirməyə davam etməyi məsləhət görürlər.
Planlaşdırılmış intubə zamanı xəstələrə niyə anesteziya edilir?
Xəstə reanimasiyada olduğu zaman mütləq planlı intübə olunmalıdır. Planlı intübə olmadığı zaman xəstədə oyanıqlıq ola bilər bu da dişlərdə sınma, dildə yaralanma və bir çox problemlərə gətirib çıxara bilər. İntübəni insanlar COVID-19 pandemiyası zamanı daha çox eşitməyə başladılır. Məsələn əgər xəstə oksigen çatışmazlığından əziyyət çəkirsə bu ağır vəziyyəti xatırlamamaq üçün ona anesteziya verilir.