Son günlər Ermənistan hərbçiləri iki ölkənin şərti sərhədində Azərbaycan mövqelərini atəşə tutmağı intensivləşdirib. Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi zonalarda da qeyri-qanuni erməni silahlı birləşmələri atəşkəsi pozur.
Müharibədən sonra sərhəddə atışmalar, demək olar ki, adi hala çevrilib, lakin Qarabağ separatçıları uzun müddətdir ki, atəş açmırdı, buna görə onların “fəallaşması” təəccübləndirir. İrəvanın planlarında nə dəyişib? Noyabrın üç həftəsi ərzində Ermənistan ordusu Azərbaycanla sərhəddə 9 silahlı təxribat törədib. Bunlardan 5-i Qarabağda baş verib, bir gün əvvəl isə sərhəddə sakitlik olduğu bir vaxtda sülhməramlıların müvəqqəti yerləşdirildiyi zonada yenidən atəş açılıb. Qarabağdakı altı təxribatın hamısı eyni tarixdə – 8 noyabrdan, yəni Azərbaycanın Qarabağ müharibəsində Qələbə günündən sonra törədilib, lakin burada əlaqə Ermənistanın təslim olmasının ikinci ildönümü ilə deyil, başqa bir hadisə ilə bağlıdır.
AzerTimes xəbər verir ki, bu barədə analitik Andrey Petrov deyib.
“Noyabrın 9-da Üçtərəfli Bəyanatın imzalanmasının ikinci ildönümündə Putin Paşinyana zəng edərək, qarşıdakı KTMT sammitini (KTMT sammiti bu gün İrəvanda keçiriləcək – red.) müzakirə edib. Payızda Qarabağ separatçılarının rus sülhməramlıların arxasından açdığı ilk atəşlər bu telefon danışığından az əvvəl eşidilib və iki həftə sonra sistematik xarakter alıb. Azərbaycan Ordusu ilə Ermənistanın qeyri-qanuni silahlı birləşmələri arasında sonuncu böyük toqquşma avqustun əvvəlində, İrəvanın Laçın dəhlizinin marşrutunun dəyişdirilməsinin qarşısını almağa çalışdığı vaxt baş verib. Daha sonra Bakı “Qisas əməliyyatı” keçirərək, yaraqlıları Laçın rayonundan qovub. Sentyabrın 13-14-də iki ordu arasında şərti sərhəddə müharibədən sonrakı ən böyük döyüş oldu, amma Qarabağda tam sakitlik idi. Bu, gördüyünüz kimi, noyabrın 9-da Paşinyan Putinə zəng edənə qədər davam edib.
Bu faktların müqayisəsi açıq nəticəyə gətirib çıxarır – separatçılar Qarabağ iqtisadi rayonunda Azərbaycan qoşunlarını təkcə bununla yox, Vladimir Putinin İrəvana səfərinə istinad edərək təxribat törədirlər. Gözləmək olar ki, Rusiya lideri İrəvana çatanda, hətta KTMT sammiti zamanı erməni silahlıları Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinə yenidən atəş açsın. Sərhəddə də eyni cəhdin edilməsi tamamilə mümkündür.
Təxribatların mənası aydındır. Nikol Paşinyan rejimi hələ də Rusiyanı onun Azərbaycana qarşı revanşist planlarında iştirak etməyə məcbur etmək istəyir. Burada iki istiqamət var – Qarabağ və sərhəd. Birinciyə gəlincə, İrəvan Qarabağdakı separatçı layihəni qoruyub saxlamağın yollarını axtarır. Müvafiq olaraq, 2025-ci ilin payızından sonra Xankəndi ətrafında sülhməramlıların işini davam etdirmək üçün Rusiyaya razılıq lazımdır. Sülhməramlıların orada qalıb-qalmayacağına yalnız Azərbaycan qərar verə bilər və Ermənistan hakimiyyəti Moskvanı hansısa yolla bu məsələdə Bakıya təzyiq göstərməyə sövq etməyə çalışır. Sxem sadədir: Qarabağda erməni yaraqlıları dava salır – bu, bir müddət davam edir – Rusiya sülhməramlıları atəşi dayandırmağa çalışırlar – erməni silahlıları döyüşü dərhal dayandırır – Paşinyan Putinə deyir: “Bax, Vladimir Vladimiroviç, necə sənə ehtiyacımız var”. Nikol Paşinyan rejiminin nəyə arxalandığı tam aydın deyil, çünki bütün bu manipulyasiya quruculuğu adi gözlə görünür. Azərbaycan tərəfinin ancaq mütənasib cavab verdiyi erməni tərəfinin əməllərinin cinayətkarlığı aydın olduğu üçün Moskvanın Bakıya sualı yoxdur”, – o bildirib.
Analitik qeyd edib ki, sərhəd istiqamətinə gəlincə, İrəvana KTMT sammiti kontekstində Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasına dair saxta gündəliyi gücləndirmək üçün sərhəddə atışmalara ehtiyac var:
“Bildiyiniz kimi, Azərbaycan qoşunları Ermənistan ordusu üçün sərfəli mövqelərə keçməyincə Ermənistan sərhədi delimitasiya etmək istəmir. Nikol Paşinyan rejimi sadəcə olaraq sərhədin delimitasiyası da daxil olmaqla, müharibədən sonrakı ona sərfəli görünməyən bütün məsələləri dondurmaq istəyir. Bəlkə də belə davranış revanşizmin passiv forması kimi səciyyələndirilməlidir. Qarabağ müharibəsində təslim olandan iki il sonra Ermənistan hakimiyyəti məğlubiyyətini etiraf etmək istəmir, Üçtərəfli Bəyanatın icrasına təxribat törədir. Gücsüz bir təcavüzkarın revanşizmi belə görünür – o, heç nə edə bilməz (və müharibədən sonrakı təxribatlarda erməni qoşunlarının hər məğlubiyyəti bunu sübut edir), lakin yenə də təslim olmur və hərəkətsizliyə, yəni sülhün başlanmasını gecikdirməyə çalışır. İrəvanda KTMT sammiti zamanı Nikol Paşinyan rejiminin planı iki ölkənin şərti sərhədində KTMT qoşunlarının yeridilməsinə qədər təşkilatın digər üzvlərindən Azərbaycana qarşı qəti şəkildə çıxmağı tələb etməkdir. Ermənistanın baş naziri bunu İrəvanın təşkilatdan çıxması təhlükəsi altında edəcək və Rusiya, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Tacikistan liderlərinə daha çox təzyiq göstərmək üçün atışma lazımdır. “Bax, bizə hücum etdilər, bizi qoruyun!” Əlbəttə ki, bu manipulyasiya da ağ iplərlə tikilir. KTMT-nin qeyri-erməni üzvləri istisnasız olaraq Azərbaycanın tərəfdaşları və müttəfiqləridir və onların rəhbərliyi Cənubi Qafqazda həqiqətən nələrin baş verdiyini yaxşı bilir. Paşinyan Vladimir Putin, Aleksandr Lukaşenko, Qasım-Jomart Tokayev, Sadır Japarov və İmaməli Rəhmana təzyiq göstərməyə çalışacaq. Bundan nə çıxar, sabah günortadan sonra görə bilərik. Proqnoz eynidir: sərhəddə və Qarabağda atışma olacaq”.